Blog

<figure id="figure-xmlcptcbhfmf54wzh6"><img id="xmlcptcbhfmf54wzh6" src="https://media.gettyimages.com/id/1384836956/photo/portrait-of-young-confident-woman.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=0Jrlp3Rw0TfTHUIBORgH0nazzd5Gc4aS7y-Q3dHJd2o=" alt="Portrait of young confident woman" title="Portrait of young confident woman" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://media.gettyimages.com/id/1384836956/photo/portrait-of-young-confident-woman.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=0Jrlp3Rw0TfTHUIBORgH0nazzd5Gc4aS7y-Q3dHJd2o=" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;"></figure>In de groepspraktijk waar ik werk, zie ik vaak meisjes. Tienermeisjes met autisme of met kenmerken ervan. Hoe vaker ze komen, hoe zekerder de tred wordt waarmee ze de ruimte binnen stappen. Ze vertellen, lachen, tonen hun talenten en ontdekken steeds meer wie ze zijn. Altijd talentrijke meisjes die zichzelf vaker verstoppen dan goed is.Ze lijken vlot, grappig en communicatief. Ze zijn ook vlot, grappig en communicatief. Maar de invloed van de omgeving speelt een grote rol in hoe ze zich kunnen profileren.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Klik <a href="https://veerlevantorre.be/workshops-en-opleidingen" data-mce-href="https://veerlevantorre.be/workshops-en-opleidingen">hier</a> voor 'Opleiding over meisjes met autisme'&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Klik <a href="https://veerlevantorre.be/groepssessies" data-mce-href="https://veerlevantorre.be/groepssessies">hier</a> voor 'Groepssessies voor meiden met autisme'Dat weet ik. Dat is logisch te verklaren vanuit mijn kennis van autisme. Het is één van de typerende kenmerken van autisme. En toch ben ik steeds weer verrast hoezeer dit tot uiting komt.Wanneer ik aan deze meisjes een groepssessie voorstel, zullen ze veelal eerst weigeren. Vreemde ogen, vreemde mensen, een andere situatie dan ze gewoon zijn, dat geeft stress. En stress geeft een uitvergroot autisme. Alle autistische gedragingen komen daar onder een vergrootglas te liggen. Het is natuurlijk niet zo dat iemand ‘autistischer’ wordt door stress. Het is wél zo dat in een voorspelbare, duidelijke omgeving, het autistisch brein beter kan gedijen en de stresssymptomen uitblijven. In verrassende, onvoorspelbare of onduidelijke nieuwe situaties neemt stress de bovenhand waardoor iemand zich rigider, extremer of bepalender zal gedragen.Het autistisch gedrag van de meisjes leek ogenschijnlijk weggevallen in onze één-op-één gesprekken, oefeningen en activiteiten. De stress van iets nieuws zal er voor zorgen dat sommigen stilvallen. Ze zullen wachten tot een ander initiatief neemt en zullen dan voorzichtig antwoorden. Hun hoofd zal tekeer gaan om zeker niets fout of raar te zeggen. Zwijgen wordt goud.Anderen zullen terugvallen op structuur: ze zetten stoelen recht en schikken bladen papier. Ze zorgen dat hun kleding feilloos zit en dat elke haartje werd platgestreken. Duidelijkheid in structuur. Duidelijkheid in wat je kan beheersen. Alles klopt. De stress kan zakken. Ze nemen controle over de dingen die controleerbaar zijn. Spullen, materialen, regels of andere personen.Voor nog anderen wordt de stress van het onbekende te groot waardoor ze zullen vasthouden aan het gekende van thuis. Ze zullen er niet geraken, in de groepssessie. De angst voor het onbekende zorgt ervoor dat ze sterk worden in vasthouden, volhouden, volharden in thuis blijven.De invloed van het onbekende is en blijft gigantisch. Hoe sterk, slim en getalenteerd de meisjes ook zijn. Dat is een belangrijk deel van autisme.<figure id="figure-nkbmxwnrmdmf54y9ua"><img id="nkbmxwnrmdmf54y9ua" src="https://media.gettyimages.com/id/2147624246/photo/smiling-young-teenage-female-patient-talking-to-professional-mental-therapist.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=hcmZduf_jWmR9k59TzZJwxKpoWFb4MNVoY2DosFGgLg=" alt="Smiling young teenage female patient talking to professional mental therapist" title="Smiling young teenage female patient talking to professional mental therapist" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://media.gettyimages.com/id/2147624246/photo/smiling-young-teenage-female-patient-talking-to-professional-mental-therapist.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=hcmZduf_jWmR9k59TzZJwxKpoWFb4MNVoY2DosFGgLg=" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;"></figure>Anderzijds tonen deze meisjes een enorme veerkracht. Want eens het punt van het onbekende voorbij, eens de kennismaking gepasseerd, eens de duidelijkheid en voorspelbaarheid wordt teruggegeven, dan nemen de meisjes het geleidelijk aan terug over van hun autisme. Karakters allerlei komen dan boven drijven, iedereen is anders weet je, ook iedereen met autisme. Als de voorspelbaarheid wederkeert en de duidelijkheid zegeviert, komen de meisjes weer in hun comfortabele vel te zitten. Het autisme kan weer afgeschud worden. Of zo lijkt het toch.Dit proces, dat ik vaak van dichtbij mag zien voltrekken, zou iedereen moeten kennen. Om het te kunnen herkennen wanneer iemand wordt beperkt door haar autisme. Om de impact van duidelijkheid en onduidelijkheid te ervaren. En om de meisjes alle kansen te geven om zich te tonen als wie ze zijn. Onder het laagje stress dat de maatschappij al te vaak met zich meebrengt voor deze meiden met autisme. Wil jij mee een verschil maken? Schrijf je dan <a href="https://veerlevantorre.be/workshops-en-opleidingen" data-mce-href="https://veerlevantorre.be/workshops-en-opleidingen" style="border-color: #e5e7eb; --tw-scale-x: 1; --tw-scale-y: 1; --tw-scroll-snap-strictness: proximity; --tw-ring-offset-width: 0px; --tw-ring-offset-color: #fff; --tw-ring-color: rgba(62,172,255,.5); --tw-ring-offset-shadow: 0 0 #0000; --tw-ring-shadow: 0 0 #0000; --tw-shadow: 0 0 #0000; --tw-shadow-colored: 0 0 #0000; --tw-transform: translateX(0) translateY(0) rotate(0) skewX(0) skewY(0) scaleX(1) scaleY(1); --tw-border-opacity: 1;" data-mce-style="border-color: #e5e7eb; --tw-scale-x: 1; --tw-scale-y: 1; --tw-scroll-snap-strictness: proximity; --tw-ring-offset-width: 0px; --tw-ring-offset-color: #fff; --tw-ring-color: rgba(62,172,255,.5); --tw-ring-offset-shadow: 0 0 #0000; --tw-ring-shadow: 0 0 #0000; --tw-shadow: 0 0 #0000; --tw-shadow-colored: 0 0 #0000; --tw-transform: translateX(0) translateY(0) rotate(0) skewX(0) skewY(0) scaleX(1) scaleY(1); --tw-border-opacity: 1;">hier</a>&nbsp;in voor de opleiding over meisjes met autisme.&nbsp;Of ontdek <a href="https://veerlevantorre.be/groepssessies" data-mce-href="https://veerlevantorre.be/groepssessies">hier</a> de groepssessies voor meiden met autisme.

De veerkracht van meisjes met autisme

Person protecting multi colored human figures

<figure id="figure-zmcqjm216mb4vpsdy"><img id="zmcqjm216mb4vpsdy" src="https://media.gettyimages.com/id/2150388154/photo/diversity-and-inclusion-abstract-multi-colored-figures-with-outlines-of-people.jpg?b=1&s=2048x2048&w=0&k=20&c=lFySxVg8cYju4zUrCJ-gtGuzKA-1oZLq23-a9FHooXQ=" alt="Diversity and inclusion abstract. Multi-colored figures with outlines of people." title="Diversity and inclusion abstract. Multi-colored figures with outlines of people." class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: undefined undefined;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionX="undefined" data-positionY="undefined" data-fullWidth="false"/></figure>Je kind krijgt de diagnose autisme. Of autismespectrumstoornis. Je wereld valt in duigen. Of misschien vallen er wel wat puzzelstukjes op hun plaats? Iedereen beleeft deze diagnose anders, zo veel is duidelijk. Wat jammer genoeg wel gemeengoed is, is dat vele mensen na de diagnose achterblijven met heel wat vragen. De zoektocht naar hulp begint en eindigt te vaak met wachttijden en op wachtlijsten.&nbsp;Maar dat wil niet zeggen dat je niet zelf al aan de slag kan.In dit artikel vind je 5 principes die het leven thuis in de positieve zin kunnen beïnvloeden. Het zijn ideeën om stress, uitbarstingen en blokkades te vermijden door een autismevriendelijk manier van handelen. Op deze manier kan je wat rust toevoegen in huis wat zowel je kind met autisme, als eventueel broers en zussen, en jezelf als ouder ten goede kan komen.&nbsp;Eerste principe'Mijn kind doet niet moeilijk, maar heeft het moeilijk'<figure id="figure-hw2g51teismb4vu3fm"><img id="hw2g51teismb4vu3fm" src="https://media.gettyimages.com/id/853928096/photo/head-and-shoulders-close-up-portrait-of-young-boy-with-sulk-attitude.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=C5x1gqHAi6_KKIKXWuwrjW5AzVOjYMvBzd3hz6M-sL4=" alt="Head and Shoulders Close Up Portrait of Young boy with Sulk attitude" title="Head and Shoulders Close Up Portrait of Young boy with Sulk attitude" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://media.gettyimages.com/id/853928096/photo/head-and-shoulders-close-up-portrait-of-young-boy-with-sulk-attitude.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=C5x1gqHAi6_KKIKXWuwrjW5AzVOjYMvBzd3hz6M-sL4=" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;"></figure>Dit is geen leuk maar wel een essentieel besef. Als je ervanuit gaat dat je kind moeilijk doet omdat die daar zin in heeft of om jouw grenzen te testen, dan kom je heel snel in een vijandige sfeer terecht. De verdraagzaamheid langs beide kanten gaat er op achteruit. Het kind voelt zich onbegrepen waardoor de stress toeneemt. En stress is nefast voor een kind met autisme. Door een verhoogd stressniveau gaat het immers op allerlei vlakken onderpresteren en belanden we in een negatieve spiraal. Dwingend, routineus of passief gedrag wordt hierdoor versterkt.Wanneer je anderzijds beseft dat het soms moeilijke gedrag van je kind, zijn of haar manier is om de wereld wat beter te begrijpen, en voortkomt uit een andere manier van denken, geeft dat een heel andere wending. &nbsp;En dat is exact wat het kind doet met zijn gedrag: het zoekt een weg om de onduidelijke omringende wereld te decoderen en te begrijpen. Daarvoor gebruikt hij de middelen die het heeft: een brein dat gestuurd wordt door contextblindheid. Of ander gezegd: een brein dat niet spontaan betekenisvolle elementen uit de situatie oppikt en gebruikt.&nbsp;Door het besef dat je kind zijn uiterste best doet, en dit doet vanuit zijn mogelijkheden, kan je naast je kind gaan staan en samen aan de slag gaan. Niet tegenover elkaar in discussie en miscommunicatie maar naast elkaar in begrip en ondersteuning. De houding van begrip ‘ik kan begrijpen dat je het lastig hebt en we gaan samen zoeken naar een oplossing’ kan een eerste en belangrijke stap zijn richting een kind dat zich beter voelt en zich beter ontwikkelt.&nbsp; Als je als ouder resoluut kiest voor deze houding zal dat bovendien een effect hebben op je duidelijkheid. Iedere ouder kent immers het gevoel van machteloosheid bij negatief gedrag van je kind waarbij je achtereenvolgens alle mogelijke aanpakken uitprobeert: je bent begripvol, rustig, lief waarna strikt en duidelijk om nadien boos te worden, te straffen misschien om opnieuw begripvol te zijn enzovoort. Die houding geeft natuurlijk geen duidelijkheid aan het kind en zal op een kind met autisme een erg verwarrend en stress verhogend effect hebben met alle gevolgen van dien. Wanneer je echt begrijpt dat dat negatieve gedrag zijn oorzaak kent in een zoektocht naar duidelijkheid, kan je begripvol optreden en de zo gevraagde duidelijkheid preventief trachten geven. Deze houding kan een groot verschil betekenen voor je kind. Tweede principe:Weet wat je wil en houd voet bij stukDoor duidelijk voor ogen te stellen wat je verwachtingen zijn, kan je jezelf en je kind heel wat ellende besparen. Weet wat je wil als je bijvoorbeeld zegt ‘ruim je kamer op’ of ‘eet flink’ of ‘wees eens lief’. We zeggen die dingen zonder er over na te denken, maar we hebben meestal wel degelijk een beeld van wat we daarmee bedoelen. Alleen vergeten we dat vaak zo concreet te formuleren naar de kinderen toe. Met de opdracht ‘ruim je kamer op’ bedoel je misschien wel ‘maak de vloer leeg zodat ik kan stofzuigen’ of ‘steek al het losse speelgoed in de juiste speelgoedbak’. Het is erg helpend als je weet wat je juist verlangt van het kind. Dat is een voorwaarde om het op een heldere manier duidelijk te maken aan je kind. Te vaak verwachten we dat de kinderen wel begrijpen wat we bedoelen, ook zonder die extra verduidelijking. Maar het net daar dat het autisme een stokje voor steekt. Het interpreteren van die boodschappen in verschillende contexten is niet vanzelfsprekend voor mensen met autisme. Ook als je kind geen verbale boodschappen begrijpt, is het goed om te weten wat je verlangt. Door consequent te zijn in het gebruiken van materialen, vergroot je de duidelijkheid en de kans op begrip. Als je bijvoorbeeld een bordje klaarzet om duidelijk te maken dat jullie gaan eten, zorg er dan voor dat dat bordje daar niet te pas en te onpas staat en dat het pas vlak voor het eten op de tafel wordt gezet. Als je bijvoorbeeld een jasje gebruikt om duidelijk te maken dat jullie naar buiten gaan, &nbsp;zorg er voor dat dat jasje niet de hele dag in het zicht ligt maar enkel dan wanneer je naar buiten gaat. Ook daar gaat het over het bewust geven van opdrachten.De reden waarom je bovendien best niet twijfelt over de opdrachten die je geeft, ligt opnieuw in de duidelijkheid en daarmee ook meteen de voorspelbaarheid. Door iets te verlangen van het kind, dit duidelijk te communiceren en er bovendien niet van afwijken, zorg je er voor dat de voorspelbaarheid toeneemt. Het omgekeerde geldt jammer genoeg ook. Door af te wijken van je oorspronkelijke opdracht, zal juist de onvoorspelbaarheid van de opdracht toenemen en creëer je een wantrouwen in je opdrachten of in de opdrachtgever. Tijdens een eetmoment aan tafel geef je bijvoorbeeld de opdracht: “eet je bord helemaal leeg voor je gaat spelen”. En de situatie verloopt als volgt: het kind doet zijn best, het proeft van de puree die het eigenlijk niet lust, het eet het overige voedsel op en dan zeg jij goed bedoeld: “’t Is goed, je mag gaan spelen, ook al is je bord nog niet leeg”. Dit zijn vaak voorkomende taferelen in het dagelijks leven. Meestal wordt er afgeweken van de oorspronkelijke opdracht door gebrek aan tijd of als een soort van beloning omdat je voelt dat het kind zijn best deed. En altijd is het goed bedoeld. Alleen vergeten we dat deze inconsequentie gevolgen heeft voor de duidelijkheid van je opdracht. En zal er twijfel heersen bij het kind wanneer de situatie zich een volgende keer voordoet. Daar heeft het kind met autisme immers al geleerd dat als je een opdracht geeft, je deze maar half dient uit te voeren. Of het kind heeft geleerd om voortdurend naar bevestiging te vragen om te checken of de opdracht nog steeds klopt. Of het kind gaat de duidelijkheid opzoeken door af te tasten hoeveel voedsel er mag overblijven op het bord alvorens te mogen spelen.Om deze situaties te vermijden en in een vicieuze cirkel te vermijden, geldt dus de gouden regel: Weet wat je wil en houd voet bij stuk. Wat je ook doet, doe het met overtuiging! Zo ben je duidelijker en neem je de ruimte voor twijfel weg. Bovendien weten we ondertussen dat duidelijkheid niet schaadt, en dit in tegenstelling tot uitzonderingen of toegevingen. Verander uitingen zoals “Misschien kunnen we straks even naar buiten gaan?!” in “We gaan straks een rondje wandelen in het bos.”. En vermijd vage opdrachten zoals “Gaan we met de poppen spelen? Of met de duplo, dat kan ook. Of wil je liever puzzelen?”. Derde principe:Ontdek je kind<figure id="figure-lf6unl6xhmb4vv7vw"><img id="lf6unl6xhmb4vv7vw" src="https://media.gettyimages.com/id/1394964296/photo/little-boy-exploring-nature-outside-with-magnifying-glass.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=qaTGRaHvxbmQ5OWX4t-056o65c47UyJ_8H-hZRUzalA=" alt="Little Boy Exploring Nature Outside with Magnifying Glass" title="Little Boy Exploring Nature Outside with Magnifying Glass" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://media.gettyimages.com/id/1394964296/photo/little-boy-exploring-nature-outside-with-magnifying-glass.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=qaTGRaHvxbmQ5OWX4t-056o65c47UyJ_8H-hZRUzalA=" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;"></figure>Als ouder ken je je kind natuurlijk. Je weet welke gedragingen vertellen dat het zich op zijn gemak voelt of net niet. Je weet wat de interesses zijn, maar ook de talenten en de zwakke plekken. Toch is het interessant om bij dit principe stil te staan. Want we trappen soms in de valkuil van de veronderstelling. Je kind houdt zich graag bezig met lego dus we veronderstellen dat allerlei soorten bouwpakketten wel zullen aanslaan. Maar dat is een veranderstelling die niet opgaat bij iemand die vooral legofiguurtjes verzamelt, of iemand die graag sorteert, of iemand die liefst vrij creëert of eerder fantasiespel speelt met de figuurtjes. &nbsp;Door de interesses en talenten, maar ook de zwaktes onder de loep te nemen krijgen we vaak een meer genuanceerd beeld. En het zijn net die nuances, die details, die een verschil kunnen betekenen voor de kinderen met autisme. Het zijn die details die we zullen inzetten om verschillende gebieden in de ontwikkeling te stimuleren. Als ik exact weet waarom mijn kind graag met lego speelt en wat die met het materiaal doet, kan ik die interesse immers gebruiken op een ander terrein. Vierde principe:Laat de dingen het woord voerenWanneer je het gevoel hebt dat je boodschappen eindeloos moet herhalen voordat ze worden opgepikt of dat de boodschappen gewoonweg niet aankomen, begin dan niet aan jezelf te twijfelen maar schakel hulp in. Als je samenleeft met een kind met autisme is het zinvol om hulp in te roepen van de dingen. Spullen, voorwerpen, kaartjes, post-its en andere objecten kunnen een groot verschil betekenen en kunnen taken van je overnemen. Dit met slechts één doel: het concretiseren van boodschappen.&nbsp;Als je wil dat er wordt opgeruimd, zet dan eerder de opruimbak voor de neus van je kind in plaats van de verbale boodschap tig keren te herhalen. Of als je wil dat het kind zijn vork gebruikt, geef dan een vork in zijn hand. Of als je wil dat de jas wordt aangedaan, geef dan de jas aan het kind. Enzovoort. Deze vorm van communicatie komt vaak gemakkelijker aan dan de (soms) eindeloze verbale herhaling. Dit betekent natuurlijk wel dat we voorwerpen bewuster moeten in zetten en dus ook soms bewust moeten verstoppen. Als het kind geen snoepen mag, zetten we de snoepen uit het zicht. Als het kind nog niet moet opruimen, zette we de opruimbak uit het zicht. Als het kind geen televisie mag kijken, leggen we de afstandsbediening uit het zicht (of de televisie in een gesloten kast).&nbsp;Voorwerpen geven informatie. En we moeten ons bewust zijn van het feit dat die informatie vaak sneller aankomt bij iemand met autisme dan verbale informatie. Laten we dus bewust gebruik maken van voorwerpen, spullen, materialen om ons heen om ons te helpen boodschappen gemakkelijker over te brengen. Het bewust omspringen met die materialen vergt niet veel extra werk (eens een kast openen of sluiten, materialen in of uit het zicht zetten, bakken of plateaus gebruiken als afbakening…) maar het vraagt wel een nieuw bewustzijn dat soms wat moeite vergt en dat je ontwikkelt met vallen en opstaan. Uiteindelijk zal het resulteren in een win-winsituatie waarbij de communicatie tussen beide partijen gemakkelijker verloopt. Vijfde principe:Van stimuleren kan je lerenEr wordt soms gezegd dat je aan kinderen met autisme alles moet aanleren. Dat is natuurlijk op flessen getrokken maar het levert wel voer voor het vijfde principe dat we hier voorstellen. Het is immers zo dat we er niet mogen vanuit gaan dat kinderen met autisme alles spontaan oppikken. Zo verwachten we bijvoorbeeld dat kinderen tijdens een speeltijd nieuwe spelletjes leren, tegelijkertijd sociale vaardigheden oppikken en de communicatievaardigheden verbeteren en daarbovenop uit hun ervaringen lessen trekken in verband met tijdsbesef en organisatie. Het is ongelooflijk dat dat lukt bij kinderen zonder autisme. En het zijn dingen die we niet mogen verwachten van kinderen met autisme. De spontaniteit in het leren en de flexibiliteit in exploreren en toepassen, is effectief beperkter bij kinderen met autisme.&nbsp;Dat wil zeggen dat we als ouder de ontwikkeling actief moeten stimuleren. Wanneer we merken dat een kind niet spontaan andere dingen gaat uitproberen en steeds op hetzelfde terugvalt, is het aan ons om in te grijpen. Daarbij proberen we heel wat verschillende materiaal aan te bieden en het gebruik ervan aan te leren. Dit geldt voor het spelen, maar ook voor communicatie of het sociale. Als een kind steeds zijn autootjes op een rijtje zet, is het zinvol om te checken of hij duidelijke alternatieven kent zoals de auto’s naar een garage rijden of de auto’s op kleur sorteren of de auto’s een parcours te laten rijden enzovoort. En als een kind steeds “ik heb honger” zegt om een koek te vragen, en daarbij standaard letterkoekjes in een potje verwacht, moeten wij hem de alternatieve aanleren: wat zijn andere vormen van communicatie die hij kan gebruiken om een koek te krijgen en op welke andere manieren kan je letterkoekjes aanbieden en welke soort droge koekjes bestaan er nog enzovoort.&nbsp;De alternatieven aanbieden en leren kennen gebeurt vaak niet spontaan en kan zelfs wat stress veroorzaken bij het kind maar zal uiteindelijk tot meer flexibiliteit leiden. Het kind leert de wereld en zijn mogelijkheden kennen wat tot meer begrip zal leiden. Hierdoor trachten we te vermijden dat het kind steeds op het gekende terugvalt en zich uiteindelijke vastzet in zijn rigiditeit. Door de ontwikkeling van het kind te activeren en te stimuleren op een bewuste expliciete manier zal het kind zijn vaardigheden en kennis uitbreiden en levert dat uiteindelijk meer flexibiliteit op.&nbsp;In heel dit relaas is vooral het woordje ‘spontaan’ erg belangrijk. We weten dat de spontane ontwikkeling niet altijd even vanzelf en genuanceerd verloopt, vandaar dat het gezond is om de ontwikkeling van de kinderen met autisme op een autismevriendelijke manier te stimuleren. Door concrete uitbreiding en duidelijke alternatieven aan te reiken. De flexibiliteit &nbsp;van uw kind in handelen en begrip zal een effect hebben op zijn stressniveau en daardoor op het hele gezin. Met deze vijf principes hebt u een mini-handleiding waarmee je aan de slag kan bij je thuis in je gezin. Het zijn erg breed geformuleerde principes die op elk kind met autisme van alle ontwikkelingsleeftijden kunnen worden toegepast. Natuurlijk is het belangrijk om de principes in te kleuren met elementen uit de specifieke gezinssituaties, met eigenschappen, interesses en vaardigheden van het kind om zo te komen tot een op maat gemaakte aanpak om de rust in het gezin te vergroten. Deze principes kunnen onmogelijk andere begeleiding vervangen, maar ze bieden je alvast een houvast tijdens de (hopelijk niet te lange) wachttijd. Veel succes!

Als je wacht op een diagnose...

Happy black student raising arm to answer question while attending class with her university colleagues.

Een jongen in mijn klas onderbreekt anderen voortdurend. Hij wil steeds zelf het woord nemen. Wat doe ik daaraan?<figure id="figure-6zmvnv1qjo5mb4w2xaf"><img id="6zmvnv1qjo5mb4w2xaf" src="https://media.gettyimages.com/id/1427941073/photo/portrait-of-cheerful-hispanic-student.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=Zv6l4hYxODIANJ6rqNfYdYA-LDNRaUJB80kyO2XE_Iw=" alt="Portrait of cheerful hispanic student" title="Portrait of cheerful hispanic student" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionx="undefined" data-positiony="undefined" data-fullwidth="false" data-mce-src="https://media.gettyimages.com/id/1427941073/photo/portrait-of-cheerful-hispanic-student.jpg?b=1&amp;s=2048x2048&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=Zv6l4hYxODIANJ6rqNfYdYA-LDNRaUJB80kyO2XE_Iw=" data-mce-style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;"></figure>Gesprekken voeren met anderen is verre van evident voor iemand met autisme. Er zijn verschrikkelijk veel ongeschreven, wisselende en erg subtiele regels waarmee je moet rekening houden. Bedenk dat die regels verscholen zitten in de context. Die context is erg bepalend over hoe en hoe vaak je iemand mag onderbreken, welke onderwerpen gepast zijn, hoe lang je mag doorgaan, of je al dan niet mag zwijgen, hoe lang je kan zwijgen zonder dat het ongemakkelijk wordt, enzovoort. Wie nog dacht dat dit gemakkelijk was voor iemand met autisme, think again. Dit is de reden waarom heel wat mensen met autisme een vaste rol kiezen binnen gesprekken. Ofwel stel je vragen, ofwel beantwoord je ze. Ofwel bepaal jij het onderwerp, ofwel sluit je aan bij het onderwerp van een ander. Ofwel luister je, ofwel praat je. Bedenk dus eerst en vooral dat deze jongen met autisme waarschijnlijk een heel goede reden heeft om anderen telkens te onderbreken. Dit wil niet zeggen dat je dit moet toelaten. Het wil wél zeggen dat je op zoek moet naar de reden van het gedrag als je dit gedrag wil bijsturen.Iemand kan bijvoorbeeld anderen onderbreken om de controle te krijgen over het onderwerp van het gesprek. Dit komt bij mensen met autisme best vaak voor. Het kan egoïstisch overkomen maar is het in dit geval meestal niet. Controle over het onderwerp maakt gespreksvoering gemakkelijker en laagdrempelig. Als je het onderwerp feilloos beheerst, kan je je immers toeleggen op de andere uitdagingen van het gesprek zoals het afwisselend luisteren en praten, inschatten wanneer andere te onderbreken, actief luisteren, enzovoort. Dit is een belangrijke reden waarom kinderen en volwassenen met autisme het gesprek geregeld sturen richting een onderwerp dat hen vertrouwd is. De kennis over het onderwerp maakt gesprekken voeren met anderen een pak eenvoudiger. Denk hieraan wanneer je wil inzetten op leren gesprekken voeren. Neem bij aanvang een gekend onderwerp om voldoende energie te garanderen voor de genuanceerde regels van het gesprek. Door nieuwe(re) onderwerpen voor te bereiden, door tijd te geven om daarover kennis op te halen of te vergaren, door het inhoudelijke van het gesprek te visualiseren, zal deze jongen misschien minder snel anderen onderbreken.&nbsp;Voorbereidingstijd geven om een gesprek voor te bereiden kan ook helpen. Hierdoor krijgt de jongen met autisme meer overzicht over het gesprek waardoor hij meer aandacht en energie over houdt om zich te concentreren op de onvoorspelbare factoren van het gesprek. Soms gebeurt doe voorbereiding op papier. De vragen en onderwerpen die aan bod zullen komen, geef je op voorhand mee. Hoe lang het gesprek zal duren. Wie er wanneer aan bod zal komen. Of iedereen aan bod komt. Wat de toegelaten manieren zijn om te onderbreken. Of er een gesprekscoördinator wordt aangesteld. Wat je kan doen als je ideeën hebt, en het is niet jouw beurt. Door zulke gespreksregels duidelijk te maken, krijg je een inhoudelijk voller gesprek met meer mensen die zich aan de regels houden.&nbsp;<figure id="figure-7ha772neydmbtk9bhi"><img id="7ha772neydmbtk9bhi" src="https://media.gettyimages.com/id/2196036695/photo/female-teenager-college-student-studying-at-home-sitting-at-desk-typing-on-laptop.jpg?b=1&s=2048x2048&w=0&k=20&c=LqEcvo7LoKcDUf7KT7oQbJQtm5mw_2dqENhjf2446nU=" alt="Female teenager college student studying at home sitting at desk typing on laptop" title="Female teenager college student studying at home sitting at desk typing on laptop" class="object-cover bg-gray-100 " style="aspect-ratio: 16/9; object-position: center center;" data-corners="default" data-aspect="16:9" data-caption="" data-positionX="undefined" data-positionY="undefined" data-fullWidth="false"/></figure>Anderen zullen eerder gaan onderbreken om er zeker van te zijn dat ze zelf aan bod kunnen komen. Mensen met autisme kunnen het verloop van het gesprek niet altijd goed inschatten en voorspellen. Bovendien is tijdsbesef ook vaak moeilijk aan te voelen. Hierdoor kan iemand er voor kiezen om meteen in een gesprek in te breken op het moment dat er iets in zijn gedachten naar boven komt. De executieve functies spelen daarin een zekere rol. Je moet kunnen inschatten wat het verloop van het gesprek zal zijn om jezelf op de rem te zetten en te wachten op een ‘passend’ moment om tussen te komen. Deze executieve functies zijn in het geval van autisme niet altijd sterk waardoor dit in combinatie met andere factoren en voor kan zorgen dat een gesprek minder vlot loopt.&nbsp;Het kan ook zijn dat de leerling zeer associatief denkt, iets wat vaak voorkomt bij mensen met autisme, waardoor hij ook heel snel vergeet wat hij wilde zeggen of vragen. In dat geval is het natuurlijk veiliger om je vraag of bedenking meteen in het gesprek te gooien, los van de situatie. Dan kan je best voorstellen om vragen of bedenkingen meteen te noteren wanneer ze oppoppen en nadien een moment te voorzien waar deze gesteld kunnen worden. Zo vermijd je de angst bij de leerling dat hij dingen vergeet te zeggen of te vragen. En hoeft hij ze ook niet allemaal te onthouden waardoor hij zicht kan focussen op het verdere verloop van het gesprek.&nbsp;Inschatten van een passend moment om een gesprek te onderbreken, is meteen een volgende reden waarom iemand met autisme anderen vaak onderbreekt. Het is echt niet simpel om te weten wanneer het het juiste moment is om anderen te onderbreken. Er bestaan geen vastgelegde regels voor. Het is in elke context anders. Denk maar aan politieke debatten, waarin anderen onderbreken op een heel andere manier verloopt dan tijdens een oudercontact of een familiaal gesprek aan de keukentafel. Heel wat mensen voelen dat eenvoudig aan. Ze onderbreken intuïtief, op het juiste moment. Een pauze bij de gesprekspartner, een blik, een houding… het kunnen allemaal signalen zijn die toestemming geven om tussen te komen. Maar die signalen zijn subtiel, wisselend, vluchtig en veranderlijk. Het zijn vooral de gegevens van de context die bepalen wanneer onderbreken passend is. Dat dat moeilijk is voor iemand met autisme, staat buiten kijf.&nbsp;Iemand met autisme al deze zaken leren aanvoelen is een correctiedoelstelling die beide partijen frustratie zal opleveren. Je botst dan immers tegen de grenzen van de mogelijkheden aan. Wat wél kan is er voor zorgen dat gesprekken gestructureerd verlopen. Een duidelijk weergegeven structuur van het gesprek met een moment voor uitleg, vragen, beurtrol kan veel duidelijkheid bieden. Zo weet de leerling op voorhand wanneer er ruimte is waarvoor. Een gespreksleider die aanvankelijk de regels uitlegt, kan ook helpen. Soms kan het ook een geruststelling zijn dat je dingen kan noteren af aanduiden. Het is eveneens interessant om de geldende regels in een bepaalde context tijdens een bepaalde les bij een bepaalde leerkracht erg duidelijk en preventief te formuleren. Daardoor haal je heel wat vraagtekens en twijfels weg uit het hoofd van de ze leerling waardoor er weer meer ruimte is voor andere moeilijke gesprekselementen. Je kan gesprekken ook vereenvoudigen door de groepsgrootte te beperken. Hoe meer mensen deelnemen aan het gesprek, hoe complexer. Hoe minder, hoe eenvoudiger. Je kan tevens zorgen voor een voorbereiding op het gesprek. Wanneer de jongen een voorbereidende huistaak krijgt of even een aantal zaken over het onderwerp mag opzoeken voor het gesprek begint, kan deze voorbereiding helpen om het gesprek te volgen en gepast tussen te komen. Door hiermee rekening te houden kan je ervoor zorgen dat het vertrouwen en basisrust bij de leerling met autisme vergroot en het storende gedrag afneemt.

Veerle Vantorre

Blog

De veerkracht van meisjes met autisme

Als je wacht op een diagnose...

Vraag van de leerkracht